Wil je de New Yorkers leren kennen? Neem de metro. Vijf miljoen New Yorkers met de meest uiteenlopende sociale en etnische achtergronden maken er dagelijks gebruik van. Elke wagon is een unieke microkosmos van de stad. Tuurlijk, met de metro kom je snel van A naar B. Maar de subway is meer dan alleen een vervoermiddel: op 215 stations kun je prachtige kunstwerken bewonderen, zonder een duur kaartje voor een museum te kopen. En nog beter: je kunt er heerlijk mensen kijken.

De metro is een rariteitenkabinet van de New Yorkse maatschappij. Nergens anders kun je zo diep in de ziel van de stad kijken en zijn energie voelen. Er is geen betere manier om je in de metropool onder te dompelen dan in de spits lijn A te nemen of in een mensenmassa door de lange gangen van station Times Square over te stappen. Waarschijnlijk zul je je tijdens een bezoek aan New York toch al hoofdzakelijk met de metro verplaatsen. Desondanks is het aan te bevelen je een paar uur de tijd te gunnen om de New Yorkse ondergrondse bewust te beleven.

De glans van een vervlogen tijdperk

Een ideaal startpunt hiervoor is het prachtige Grand Central Terminal . Op dit station komen alle lijnen van de stad samen: die van oost naar west en van noord naar zuid plus de pendeltreinen uit de voorsteden. Het beaux-artsgebouw uit 1913 is zo’n twintig jaar geleden geheel gerenoveerd. De prachtige centrale hal met de beroemde opaalglazen klok, de ‘Big Ben van New York’, de hoge, kathedraalachtige vensters en de reusachtige kroonluchters straalt de elegantie uit van een lang vervlogen tijdperk: de gilded age van aan het einde van de 19e eeuw.

Een omweg waard: het wereldberoemde Chrysler Building uit 1926 ligt op een steenworp afstand van Grand Central Terminal.

Veel kunst voor weinig geld. Twee verdiepingen hier onder Grand Central Terminal kom je rechtstreeks van de centrale hal van de subway. Net als het station was de New Yorkse metro in de jaren 70 behoorlijk verloederd. Sindsdien is het meer dan honderd jaar oude netwerk station voor station gerestaureerd. Onderdeel van het restauratieprogramma was dat er voor elk gerestaureerd station een kunstwerk moest komen. Op die manier is een fenomenaal ondergronds museum ontstaan: 215 stations zijn voorzien van werken van gerenommeerde kunstenaars, die soms ook vertegenwoordigd zijn in de grote musea ter wereld. In de New Yorkse metro zijn de werken voor iedereen bereikbaar: de toegang bedraagt slechts $ 2,75.

Psychedelische doorgang onder de straten van New York

De polsslag van de stad. Vanaf Grand Central Terminal kun je het beste eerst met lijn S naar Times Square gaan. Hier kom je bij een overstap naar de lijnen 1 en 2 langs het meest symbolische metrokunstwerk van New York: de 10 m brede muurschildering Times Square van popartkunstenaar Roy Lichtenstein. Het is een hommage aan de metro en aan de stad. Onder deze mural speelt vaak een bandje of zijn jongeren aan het breakdancen, typisch New York.

Podiumangst? Bedek je volledig met een buitenissig kostuum

Een ander hoogtepunt van de enorme ondergrondse kunstverzameling is de grote muurschildering van Sol Le Witt op station Columbus Circle, vanaf Times Square slechts twee haltes met lijn1. Andere metrokunstwerken die je eigenlijk niet zou mogen missen, zijn de vrolijke bronzen figuren van Tom Otterness aan lijn A op station 14th Street en het mozaïek van Elizabeth Murray, die al eens een eigen tentoonstelling had in het Museum of Modern Art. Murray heeft een doorgang op station 59th Street (lijn 6) onder handen genomen.